Juval Noa Harari

U istoriji je svaka tačka raskrsnica. Samo jedan pređeni put vodi od prošlosti u sadašnjost, ali se mnoštvo puteva grana ka budućnosti. Neki od tih puteva su širi, ravniji i bolje obeleženi, te je otud i verovatnije da ćemo njima poći, ali ponekad istorija – ili ljudi koji istoriju stvaraju – pravi neočekivane obrte.

XVI veku Španija je bila najmoćnija evropska država i vladala je ogromnim carstvom koje se rasprostiralo širom sveta. Pod svojom vlašću držala je veliki deo Evrope, prostrane teritorije u Severnoj i Južnoj Americi, Filipine i niz ispostava uz afričku i azijsku obalu.

Kako su to tačno Holanđani stekli poverenje finansijskog sistema? Kao prvo, vrlo su savesno otplaćivali kredite na vreme i u potpunosti, što je umanjivalo rizike kreditora. Kao drugo, pravosudni sistem njihove zemlje bio je nezavisan i štitio je lična prava – a naročito privatno vlasništvo. Kapital se odliva iz diktatorskih država koje ne štite pojedinca i privatno vlasništvo i preliva u države koje poštuju slovo zakona i ličnu svojinu.